16.09 2017 r. godz. 9.00 i 11.00 – Spacer na trasie Plaża Żoliborz – Most Grota-Roweckiego – Zielona, dzika strona Wisły.

Nadwiślański spacer  , miejsce zbiórki na lewym brzegu Wisły, na „plaży Żoliborz” (przy klubie sportowym „Spójnia”).

Przechodząc nad Wisłą w Warszawie trudno oprzeć się wrażeniu, że zieleń, dzikość i niezabudowany brzeg wyróżnia to miejsce zdecydowanie na tle innych, europejskich metropolii. Wisła Warszawska jest miejscem wyjątkowym, godnym do naśladowania wzorem dla utrzymania rzek w wielkich miastach, będąc przykładem możliwości zachowania wysokich walorów przyrodniczych zamiast ich kanalizacji. Niezabetonowane koryto Wisły i jej zielone brzegi są istotnym elementem podnoszącym jakość życia w stolicy, wpływając pozytywnie na czystość wody w rzece, jakość powietrza, jego temperaturę i wilgotność oraz poziom hałasu.

                Jednocześnie miejsce to ma szczególne znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej nie tylko w mieście, ale także w całym regionie, a nawet kraju. Jest fragmentem bardzo ważnego korytarza ekologicznego jaki stanowi dolina Wisły. Tędy przez miasto mogą przemieszczać się dzikie zwierzęta, a nawet rośliny czy grzyby! Jednocześnie międzywale stanowi ważną ostoję dla przyrody żyjącej z nami w stolicy na co dzień.

                Wisła Warszawska jest częścią obejmującego prawie cały mazowiecki odcinek rzeki obszaru NATURA 2000 Dolina Środkowej Wisły. Obszar ten został powołany ze względu na liczbę i różnorodność występujących tu gatunków ptaków zarówno gniazdujących, migrujących jak i zimujących. Środkowa Wisła, duża, roztokowa rzeka nizinna w wielu miejscach nie posiadająca żadnych regulacji, bez spiętrzających tam stwarza znakomite warunki do bytowania ptakom z rzędu siewkowych (mew, rybitw, brodźców, sieweczek, biegusów) charakterystycznym dla obszarów wodno-błotnych. W Dolinie Środkowej Wisły gniazduje największa w Polsce populacja rybitwy białoczelnej, mewy siwej (dawniej zwanej pospolitą) i sieweczki obrożnej. Istotne w skali kraju liczebności osiąga też rybitwa rzeczna, brodziec piskliwy, sieweczka rzeczna, mewa czarnogłowa, ostrygojad, które spotkać można także w granicach Warszawy. Ptaki te składają swoje jaja na ziemi, szczególnie lubią piaszczyste wyspy i plaże w miejscach mało uczęszczanych przez ludzi, dlatego gdy wiosną i latem będziemy w podobnych miejscach nad rzeką, powinniśmy bardzo uważnie patrzeć pod nogi by nie zdeptać czyjegoś gniazda!

                Piaszczyste wyspy i wędrujące piaski budujące piękne dzikie plaże to charakterystyczna cecha wielkiej, roztokowej rzeki jaką jest Wisła, ale to tylko część tego co nam oferuje. Dynamiczne naturalne procesy powodują regularne coroczne wylewy. Niegdyś gospodarka ludzi nad Wisłą była od nich uzależniona, podobnie jak z wylewami Nilu ściśle związane było życie Starożytnych Egipcjan. Częste powodzie nanoszą ogromne ilości żyznego mułu, który osiada w terenie zalewowym i stwarza znakomite warunki dla rozwoju bujnej roślinności. W dawnych czasach, kiedy nad nieobwałowaną Wisłą gospodarowało wielu rolników i hodowców, nadwiślański krajobraz zdominowany był przez bogate gatunkowo, zalewowe łąki, na żyznych pastwiskach pasły się licznie stada bydła, koni i owiec. Łąki te były ostoją różnorodności biologicznej. Poza Warszawą, tam gdzie są one nadal użytkowane, wciąż możemy spotkać charakterystyczne dla wilgotnych łąk zalewowych takie gatunki ptaków  jak rycyki, krwawodzioby czy kuliki wielkie. Także w granicach Warszawy zachowały się jeszcze tereny otwarte, gdzie gniazdują ptaki  łąkowe chronione przez UE Dyrektywą Ptasią, np. derkacz.

                Żyzne, regularnie nawiedzane przez powodzie gleby stwarzają też doskonałe warunki do wytworzenia się tu charakterystycznych dla dolin rzecznych siedlisk leśnych, tzw. lasów łęgowych. Lasy łęgowe są najbogatszymi przyrodniczo typami lasów. W granicach Warszawy są one zdominowane przez wierzby i topole, ten typ siedliska nazywany jest łęgiem topolowo-wierzbowym. Dawno temu te porastały one większą część nadwiślańskich brzegów. Obecnie w wielu miejscach odtwarzają się samoistnie, zarastając nieużytkowane już fragmenty międzywala. Warszawskie łęgi to schronienie i ważny korytarz ekologiczny dla bardzo wielu grup organizmów. Stanowią również niezwykle ważną ostoję ptaków, gniazduje tu aż siedem gatunków dzięciołów: dzięcioł czarny, dzięcioł zielony, dzięcioł duży, dzięcioł białoszyi, dzięcioł średni, dzięciołek i krętogłów! Bogactwo martwego drewna stanowiące dom dla wielu bezkregowców jest ogromną bazą żerową także dla wielu innych gatunków, a liczne dziuple i rozpadające się drzewa zapewniają im schronienie. Wreszcie, stare, rozłożyste topole są miejscem gniazdowania nadwiślańskich bielików, największych polskich ptaków szponiastych.

                Wychodząc naprzeciw potrzebom ochrony i wsparcia populacji ptaków siewkowych, Zarząd Mienia m.st. Warszawy we współpracy ze Stowarzyszeniem Stołeczne Towarzystwo Ochrony Ptaków rozpoczął w 2011 roku realizację projektu  „Ochrona siedlisk kluczowych gatunków ptaków Doliny Środkowej Wisły w warunkach intensywnej presji aglomeracji warszawskiej” (LIFE09 NAT/PL/000264). Projekt jest realizowany dzięki wsparciu udzielonemu ze środków pochodzących z dofinansowania Komisji Europejskiej w ramach instrumentu finansowego LIFE+ oraz z dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

                Swoim zasięgiem obejmuje 50-kilometrowy fragment obszaru NATURA 2000 „Dolina Środkowej Wisły”, w skład którego wchodzi całe warszawskie międzywale oraz pobliskie rezerwaty przyrody: „Wyspy Świderskie”,  „Wyspy Zawadowskie” i „Ławice Kiełpińskie”. Cele projektu to:

– stworzenie w granicach warszawskiego odcinka Wisły nowych kolonii lęgowych ptaków siewkowych, przede wszystkim rybitwy rzecznej i rybitwy białoczelnej

– odtworzenie siedlisk typowych dla roztokowego charakteru rzeki, wymaganych przez ptaki siewkowe w okresie lęgów i migracji

– poprawa warunków ochrony przyrody przez działania skierowane bezpośrednio do mieszkańców Warszawy, umożliwiające im włączenie się w działania ochronne, wpływające na wzrost świadomości ekologicznej i pozytywną zmianę zachowań w zakresie użytkowania terenów chronionych nad Wisłą

– opracowanie zasad współpracy instytucji publicznych zarządzających warszawskim odcinkiem obszaru NATURA 2000 „Dolina Środkowej Wisły”.