Podczas tegorocznej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa zapraszamy do Grudziądza – do udziału w weekendzie otwarcia Muzeum Handlu Wiślanego FLIS, oddziale Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu.

Muzeum Handlu Wiślanego jest nową przestrzenią ekspozycyjną Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu. Jego siedzibą są dwa zabytkowe spichlerze nr 33 i 35 z XVI-XVII w., wyremontowane w latach 2020-2021 z przeznaczeniem na nowy oddział muzealny. Warto zaznaczyć, że obiekty te wchodzą w skład zespołu 26 spichlerzy, który w 2017 r. otrzymał tytuł Pomnika Historii Prezydenta RP.

Ideą przewodnią ekspozycji, prezentowanej w Muzeum Handlu Wiślanego, jest ukazanie w możliwie szerokim aspekcie historycznym i kulturowym, przebiegającego przez Grudziądz szlaku wiślanego, jako traktu handlowego. Jest to jednocześnie opowieść o ludziach i mieście, które wyrosło nad brzegiem „królowej rzek”: począwszy od prezentacji ukazującej formowanie się koryta Wisły, poprzez ślady pierwszej działalności człowieka, aż po aspekty związane ze specyfiką żeglugi wiślanej. Na wystawie przedstawiamy podstawowe typy jednostek pływających, rozmaite towary, które spławiano rzeką, a także profesje związane z handlem wiślanym. Prezentując wybrane zabytki, tworzymy narrację o specyfice pracy grup zawodowych, bez których udziału wymiana handlowa wzdłuż Wisły nigdy nie przyjęłaby tak znaczącego kształtu, a przepływ dóbr i środków finansowych byłby niemożliwy. Przygotowana wystawa jest wreszcie opowieścią o świecie ludzkich wierzeń, obaw i przekonań. Ekspozycja ukazuje także Wisłę jako fenomen kulturotwórczy – gwarną, rozśpiewaną, stwarzająca możliwość do poznawania nowych miejsc, o których pamięć przenoszono w regiony stałego zamieszkania.

W przestrzeniach wystawienniczych Muzeum Handlu Wiślanego mamy okazję poznać Wisłę jako rzekę, która oprócz pełnienia funkcji komunikacyjnej i handlowej, dostarczała okazji do zimowych i letnich rekreacji. Tak zaprezentowana rzeka jawi się zatem nie tylko, jako fenomen geograficzny, historyczny i ekonomiczny, ale także, jeśli nie przede wszystkim, jako fenomen kulturowy.

Zwiedzając Muzeum Handlu Wiślanego zapoznamy się również z historią grudziądzkich spichlerzy, które zaczęto budować w latach 40. XIV w. Pierwszy znany dokument, który o nich wzmiankuje, pochodzi z 1365 r. Pokazujemy Grudziądz jako ośrodek, który pełnił kilka funkcji, zaś najistotniejszą z nich była funkcja handlowo-rzemieślnicza. Dysponując kilkunastoma usytuowanymi nad Wisłą magazynami miasto mogło pośredniczyć w skupowaniu zboża z północno-wschodnich terenów ziemi chełmińskiej. Zboże i inne produkty sypkie przechowywano luzem lub workach w spichrzach, których już w 1504 r. było piętnaście. Budowle te charakteryzowały się zwartą bryłą, stromymi dachami z trójkątnymi szczytami i niewielkimi zakratowanymi oknami. Wielokondygnacyjne grudziądzkie spichlerze zaopatrzone były w krany oraz rynny spustowe. Zboże przypływające w ładowniach wiślanych statków transportowali do spichlerzy tragarze, którzy pochodzili z najniższych warstw społecznych. W dokumentach miejskich nazywano ich „szukającymi chleba”, co w pełni oddaje położenie tej grupy. Ziarno w workach wnoszono po drabiniastych schodach na odpowiednią kondygnację, gdzie je wysypywano i przechowywano.

W obrocie zbożem jak i wieloma innymi towarami, nieodłącznym elementem wymiany handlowej jest od kilku wieków pieniądz. Na ekspozycji zaprezentujemy krótki zarys jego dziejów i funkcję jaką pełni w handlu. Swój wkład w rozwój praw rządzących obrotem pieniądza miał Mikołaj Kopernik, który w 1522 r. w Grudziądzu wygłosił jedną z wersji swojego traktatu o zasadach bicia monety. Ilustracją wartości pieniądza są przedstawiane przykłady siły nabywczej – cen różnych produktów, usług i wysokości pensji na ziemiach polskich począwszy od średniowiecza aż po dwudziestolecie międzywojenne.

Na najniższej kondygnacji muzeum zaaranżowaliśmy przestrzeń przedstawiającą w ujęciu chronologicznym historię grudziądzkiego przemysłu. Duże znaczenie gospodarcze miasta w okresie średniowiecza, zmalało po zniszczeniu Grudziądza w 1659 r. Czas zaboru prusko-niemieckiego to ponowny rozkwit lokalnych zakładów i fabryk, a dobra koniunktura utrzymywała się również w II Rzeczpospolitej i trwała niemal nieprzerwanie do kryzysu gospodarczego w 1929 r. Do głównych gałęzi przemysłowych zaprezentowanych na wystawie należą: cech piekarski i jego wyroby, produkcja napojów alkoholowych (piw, likierów, wódek itp.) oraz wytwarzanie urządzeń używanych w rolnictwie. Przez pryzmat rozmaitych pamiątek z przeszłości możemy zapoznać się z historią fabryki maszyn rolniczych Augusta Ventzkiego, a także zakładami produkującymi alkohol, zwłaszcza browarem Kuntersztyn i przedsiębiorstwem Alojzego Ruchniewicza. Część ekspozycji poświęcona jest również miejscowym młynom – Dolnemu i Górnemu oraz piekarnictwu.

O randze miasta, jako wiodącym ośrodku gospodarczym ziemi chełmińskiej, opowiada strefa poświęcona wystawom przemysłowym, które zorganizowano w Grudziądzu w: 1872, 1885, 1896 i 1925 r.

Ekspozycji towarzyszyć będą również zajęcia warsztatowe .