Tegoroczne obchody Europejskich Dni Dziedzictwa w Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych odbędą się również w ramach cyklu „Łambinowickich Spotkań Muzealnych”. Zaplanowane wydarzenie nawiązywać będzie do przewodniego hasła 29. Edycji EDD.

„Smaki dziedzictwa” – hasło tegorocznych Europejskich Dni Dziedzictwa – w odniesieniu do tematyki, jaką zajmuje się Centralne Muzeum Jeńców Wojennych, brzmieć może wręcz niestosownie. Czy w kontekście niedożywienia lub wręcz głodu, prowadzącego do śmierci wypada odwoływać się do jakichkolwiek kulinarnych tradycji? Czy w ogóle pojęcie „smaku”, zwłaszcza w sensie estetycznym, można odnosić do tragicznej historii obozów, np. tych z lat II wojny światowej? Odpowiedź na te pytania nie jest ani prosta, ani jednoznaczna.

Wyżywienie w obozach, które poczynając od lat 70. XIX w. tworzono w Lamsdorf/Łambinowicach pięciokrotnie, zawsze było jednym z najbardziej podstawowych problemów izolowanych jeńców wojennych i cywilów. Zachowane w dokumentach i relacjach świadków z lat II wojny światowej jadłospisy czy wskazówki dotyczące żywienia świadczą o jakościowych i ilościowych ograniczeniach, uzależnianiu racji żywnościowych od przynależności armijnej jeńców czy ich wydajności w pracy. Zupa z brukwi lub pokrzywy, chleb ze śrutu żytniego, wytłoków buraczanych z dodatkami np. liści czy słomy, odrobina margaryny i napar z ziół lub kawa z palonych żołędzi – to często jedyny posiłek, jaki jeńcy stalagów Lamsdorf otrzymywali. Jedli pospiesznie, w skrzętnie przechowywanych przez siebie metalowych miskach czy menażkach, w warunkach urągających zasadom higieny.

Z drugiej strony człowiek nawet w warunkach nieludzkich pozostaje zdolny do poszukiwania piękna, estetyki, smaku. Wielu jeńcom pomagało w tym wsparcie z zewnątrz świadczone przez organizacje humanitarne, rodziny, a często osoby obce. Sprawiedliwe dzielenie chleba i tworzenie tzw. spółek żywnościowych w obozach, pozwalały przetrwać trudny niewoli, podobnie jak trwanie przy tradycjach uroczystych posiłków, przygotowywanych z okazji świąt. Starannie nakryty wigilijny lub wielkanocny stół, czyste ubrania i oprawa artystyczna jenieckich świąt były wyrazem sprzeciwu wobec upadlających warunków stwarzanych przez władze obozowe, a może nawet – jak w wierszu Zbigniewa Herberta „Potęga smaku” – protestem przeciwko systemowi totalitarnemu. „Smaki dziedzictwa” to określenie, któremu naszym spotkaniem chcemy nadać również znaczenie symboliczne. Bo w bogactwie smaków jest również ten gorzki, którego trzeba mieć świadomość.

Podczas spotkania opowiemy o warunkach życia w obozach jenieckich Lamsdorf w latach II wojny światowej, a także o staraniach jeńców skupionych na zachowaniu zdrowia fizycznego i psychicznego. Pomogą nam w tym bogate i stale uzupełniane zbiory muzeum: przedmioty codziennego użytku, takie jak np. słynna fetówka (prymitywny piecyk do gotowania posiłków), fotografie, jenieckie dzienniki i wspomnienia.

Serdecznie zapraszamy!