Szerzej nieznane ślady po neolitycznej dużej osadzie, a także monumentalne grobowce megalityczne w powiecie inowrocławskim zainspirowały do zbudowania bardzo szerokiej refleksji humanistycznej na temat kultury i początku tożsamości lokalnej. W projekt zaangażowano młodzież licealną. Efekty intrygują.

W roku szkolnym 2019/2020 przeprowadzono w „Królówce” (III LO w Inowrocławiu) projekt humanistyczny, który sięgnął w mrok intrygujących tajemnic. Dzięki sile wyobraźni, książkom, spotkaniom z naukowcami w szkolnej auli (z wielu ośrodków naukowych w Polsce), warsztatom artystycznym, najnowszej technologii i wsparciu wielu instytucji, spojrzano wnikliwie na najstarsze, do dziś widoczne, ślady kultury na terenie powiatu inowrocławskiego. Posłużyło to również do rozbudowania refleksji humanistycznej, czego owocem stała się książka „Trapezy i łzy. Kształty najdawniejszej kultury powiatu inowrocławskiego”. Poza refleksją teoretyczną znaleźć można w publikacji efekty pracy licealistów – artystyczny przekład intersemiotyczny inspirowany zdjęciami satelitarnymi i skanami laserowymi, dialog humanistyczny prowadzony przez uczniów, a także opowiadania.

Ta humanistyczna lekcja jako punkt wyjścia potraktowała dwa – dotąd bliżej nieznane – miejsca na terenie powiatu inowrocławskiego. Okazuje się, że na rozległym polu we wsi Kaczkowo znajdują się ślady po dużej osadzie dawnych rolników. To najstarsze widoczne gołym okiem ślady domów w ogóle, również znaki pierwszej struktury społecznej, osiedla, dróg. To także najstarsze cmentarzysko Kujaw (zmarłych w kulturze brzesko-kujawskiej chowano najprawdopodobniej pod domami). Ludzie mieszkający tu przed 6000 lat mieli już swoją organizację społeczną, kulturę, wierzenia i symbolikę.

Drugim miejscem – reprezentującym ślady kultury pucharów lejkowatych – jest stanowisko megalitycznych grobowców kujawskich sprzed około 5500 lat. Znajdują się one tuż za obwodnicą Inowrocławia, we wsi Łojewo. To prawdziwe kolosy – jeden z nich ma ponad 200 metrów długości i jest prawdopodobnie największym neolitycznym obiektem w Polsce. We wnętrzu grobowca pochowano tylko jedną osobę. Kim ona była? Pierwszym władcą tej części Kujaw? Szamanem? Naczelnikiem klanu? Żeby wybudować takie obiekty, trzeba było funkcjonować w bardzo zorganizowanej społeczności, mieć silny system wierzeń, władzę i wiedzę techniczną. Zastanawiające jest, że kształty domów i grobowców są podobne. Rozwinięcie m.in. tego wątku znaleźć można w książce.

Projekt zatrzymuje się nie tylko na refleksji humanistycznej. Stworzono również filmy z użyciem drona, pierwszy raz prezentujące najstarsze ślady kultury. Znaleźć można je na YouTube – „Megality inowrocławskie”, „Neolityczne domy w pobliżu Inowrocławia”.

Linki do filmów: https://youtu.be/amIXShxHdkU, https://youtu.be/zPDR5gTVCRE

Zaprezentowane ślady życia ludzi sprzed tysięcy lat domagają się ochrony. Nie jest uregulowany ich status prawny, zagraża im zniszczenie przez działalność ludzką podejmowaną w pobliżu. Powszechna świadomość ich istnienia może przyspieszyć określone działania.

10 września 2020 roku odbędzie się spotkanie w szkolnej auli (jeśli względy epidemiologiczne pozwolą, jeśli nie – na terenie zielonym liceum) promujące książkę. Będzie ono połączone z otwarciem plenerowej wystawy związanej z efektami projektu. W reprezentatywnym miejscu, na ogrodzeniu szkoły, wyeksponowane zostaną specjalnie przygotowane plansze, które prezentują zarówno efekty projektu jak i wiedzę o najstarszych śladach kultury w powiecie (a być może w Polsce i tej części Europy). Ekspozycja będzie powszechnie dostępna w trakcie Europejskich Dni Dziedzictwa. Warto przy okazji wspomnieć, że wiedza na temat kultury neolitycznej ma charakter ogólnoeuropejski, a nawet globalny.

Pomysłodawcą i koordynatorem projektu jest polonista z „Królówki” – dr Łukasz Oliwkowski.

Książkę i wystawę sfinansowano ze środków Starostwa Powiatowego w Inowrocławiu. Honorowym patronem przedsięwzięcia jest Starosta Inowrocławski, pani Wiesława Pawłowska. Patronat naukowy sprawuje Wydział Archeologii UAM w Poznaniu. Trwa również współpraca z Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.