Data: 10 – 11. 09.2016

Miejsce:  Muzeum w Lęborku, ul. Młynarska 14-15, 84-300 Lębork

Godz. zwiedzania: 11.00 – 16.00

Muzeum w Lęborku w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa będzie czynne w dniach 10-11 września 2016 r. w godz. 11.00 – 16.00, wstęp bezpłatny.

XXIV edycja Europejskich Dni Dziedzictwa odbywa się pod hasłem „GDZIE DUCH SPOTYKA SIĘ Z PRZESTRZENIĄ – ŚWIĄTYNIE, ARCYDZIEŁA, POMNIKI”.

Jest to wyjątkowa okazja do zapoznania się z materialnym i niematerialnym dziedzictwem naszego Muzeum.

Wystawa historyczna

Wystawa dotycząca historii naszego regionu, a w szczególności największego znajdującego się tu wczesnośredniowiecznego grodu – Białogardy. Mimo, że istniejący w rejonie powiatu lęborskiego gród nie przetrwał do naszych czasów, to stał się nośnikiem pamięci o życiu i sposobie funkcjonowania naszych przodków. Badania prowadzone na tym terenie pozwoliły zgromadzić dziesiątki narzędzi, uzbrojenia i innych obiektów będących efektem pracy rąk ludzkich. Elementy uzbrojenia, zabytki wchodzące w skład rzędu końskiego, przedmioty związane z codziennym życiem ludności białogardzkiej stanowią główny trzon wystawy. Upadek grodu na początku XIV wieku doprowadził ludność do konieczności szukania nowych miejsc zamieszkania. Migrująca ludność przenosiła różne wartości, kulturę na nowe obszary.

Kolejna wystawa prezentuje historię dotyczącą powstania naszego miasta oraz ludności go zamieszkującej. Na ekspozycji można znaleźć bogaty materiał z zakresu kultury materialnej związanej z czasami średniowiecznego Lęborka. Zabytki pozyskane zostały w ramach badań archeologicznych prowadzonych na terenie starego miasta w latach 2010 – 2015. Dzięki badaniom udało się pozyskać artefakty z zakresu szewstwa, kowalstwa, garncarstwa, kaflarstwa, które doskonale obrazują życie średniowiecznych Lęborczan. Do najciekawszych zabytków należą m.in. drewniany mieczyk zabawkowy z przełomu XIV/XV wieków, miecz przerobiony na strug do drewna, czy piętnastowieczny dzban z warsztatów waldenburskich z przedstawieniem ludzkiej twarzy.

Na I piętrze znajduje się również ekspozycja poświęcona meblom gdańskim. Termin mebli gdańskich ukuto w Polsce na przełomie XVII i XVIII wieku. Kolekcja mebli na tzw. sali mieszczańskiej w znakomity sposób ilustruje mistrzostwo dawnych twórców. Pokazuje wirtuozerię wykonania i wielką wrażliwość w doborze materiałów, które stały się arcydziełem. Masywne szafy gdańskie, stoły czy krzesła wzbogacone niebanalną snycerką czy intarsją stanowią niejako pomnik dawnych rzemieślników.

Kolejnym aspektem wystawy historycznej jest ekspozycja nawiązująca do bogatej kultury pogrzebu sarmackiego. Okazałość pogrzebów zadziwiała podróżujących po Polsce podróżników. Prezentowane zabytki nawiązują do konkretnego wycinka sztuki pogrzebowej – przedstawiają tzw. castrum doloris, gdzie można obejrzeć obicia trumienne z XVII w. znanych pomorskich rodów, m. in. rodu Wejherów.

Ostatnia część wystawy historycznej przedstawia ekspozycję łącząca ze sobą elementy kultury niemieckiej oraz kultury ludności napływowej z Kresów Polskich po 1945 roku. Wyposażenie wnętrza oddaje charakter wystrojów lęborskich kamienic z połowy XX wieku. Wśród licznych eksponatów uwagę przyciąga porcelanowy serwis obiadowy pochodzący z lęborskiego sklepu z I poł. XX w.

Gabinet numizmatyczny

Ekspozycja ukazuje monety z okresu od starożytności poprzez średniowiecze, okres nowożytny, mennictwo państw rozbiorowych, kończąc na monetach i banknotach z początku XX wieku. W tym miejscu można również podziwiać kolekcję medali przedstawiających Poczet Królów Polskich, która nawiązuje do obchodów 1050 rocznicy Chrztu Polski.

Gabinet Paula Nipkowa

Pomieszczenie zaaranżowane na gabinet z początków XX wieku gromadzi zabytki techniki, m.in. maszyny do pisania, maszyny liczące, telewizory oraz gramofony. Ekspozycja opowiada o znanym Lęborczaninie i jego badaniach nad przesyłaniem obrazu na odległość, które doprowadziły do powstania pierwszych telewizorów.

Wystawa archeologiczna

W Muzeum prezentowana jest również niezwykle bogata kolekcja zabytków archeologicznych. W ramach chronologicznie prezentowanej ekspozycji można poznać prahistorię ziemi lęborskiej na tle najdawniejszych dziejów Pomorza. Wśród unikatowych zbiorów odnajdziemy eksponaty, które znalazły się tu już w czasach przedwojennych, jednakże przeważająca większość pochodzi ze współczesnych badań wykopaliskowych prowadzonych przez muzeum. Na uwagę zasługuje niepowtarzalna kolekcja popielnic twarzowych kultury pomorskiej z początków epoki żelaza, na których umieszczono detale twarzy ludzkich oraz rozbudowaną ornamentykę roślinną i astralną. Muzeum szczyci się również pokaźnym zbiorem zabytków z okresu wpływów rzymskich (początki naszej ery). Na tę część ekspozycji składają się liczne ozdoby ciała i stroju wykonane z brązu, srebra i złota, naczynia metalowe, przedmioty codziennego użytku, narzędzia oraz broń. Niektóre z prezentowanych egzemplarzy zostały wykonane na terytorium Cesarstwa Rzymskiego.

Wystawa archeologiczna znajdująca się na II piętrze lęborskiego muzeum prezentuje przede wszystkim duchowy aspekt życia ludności zamieszkującej tereny Pomorza w pradziejach. Eksponowane zabytki pochodzą m.in. z lokalnych cmentarzysk epoki brązu i żelaza. W okresie tym widoczna jest zmiana w ludzkiej mentalności przejawiająca się odmiennymi zwyczajami związanymi z obrządkiem pogrzebowym, następuje wtedy rozpowszechnienie stosowania obrządku ciałopalnego. Te nowe zwyczaje pojawiają się w początkach epoki brązu w zasięgu kultury łużyckiej. Jedną z ciekawszych grup zabytków stanowią urny twarzowe kultury pomorskiej z początków epoki żelaza. Są to bogato zdobione naczynia gliniane wykonane specjalnie na okoliczność śmierci członka danej społeczności. Staranność ich wykonania, motywy zdobiące – wizerunek twarzy, przedstawienia figuralne, czy symbole solarne- należą do najbardziej widocznych znaków antropomorfizacji bóstw, nawiązują także do panujących ówcześnie wierzeń w odradzanie się życia.

Cmentarzysko w Czarnówku użytkowane było przez ponad tysiąc lat, kościół pw. św. Jakuba użytkowany od średniowiecza, a obyczaje ludowe przetrwały w opowieściach do dzisiejszych czasów. W celu uchwycenia tych zależności Muzeum w Lęborku postanowiło przygotować prezentację/prelekcję podejmującą zagadnienia związane z miejscami kultu znajdującymi się na naszym terenie. Prezentacja/prelekcja rozpocznie się zgodnie z chronologią, począwszy od prahistorii naszych ziem. Kolejna prelekcja dotyczyć będzie spotkań duchowych od średniowiecza do wieku XX, a całość zostanie podsumowana wykładem na temat wierzeń ludowych, które przetrwały do naszych czasów.

Wystawa etnograficzna

Kolekcja rzeźb i obrazów Alfreda Lubockiego – znajdująca się na III piętrze lęborskiego muzeum doskonale pokazuje, że sztuka ludowa to przede wszystkim otwartość i prostota, która jest kluczem do poznania samego siebie, swojej duchowości.

Ekspozycja znajdująca się na trzecim piętrze Muzeum prezentuje wnętrze mieszkalne chaty kaszubskiej z przełomu XIX i XX wieku. W dwóch pomieszczeniach zostały zgromadzone eksponaty kultury materialnej, które obrazują wygląd izby głównej oraz pomieszczenia sypialno – bawialnego, tu znajduje się także kolekcja rzeźb i obrazów Alfreda Lubockiego, która doskonale pokazuje, że sztuka ludowa to przede wszystkim otwartość i prostota, która jest kluczem do poznania samego siebie, swojej duchowości. Artysta doskonale łączy wierzenia ludowe z religią chrześcijańską, która na stałe wpisała się w jego twórczość. Wątki baśniowe przeplatają się w jego obrazach z tematyką biblijną – tym samym pokazują zależności, a czasem nawet zbieżności zachodzące między religią a wierzeniami ludowym. Szczególne miejsce w twórczości Lubockiego zajmują święci, którzy otaczają swą opieką Pomorze. Artysta wielokrotnie rzeźbi Matkę Boską Swarzewską, którą nazwano Królową Polskiego Morza. Przez wieki szczególną cześć Matce Boskiej Swarzewskiej okazywali rybacy i żeglarze – budując kapliczkę nad studzienką, jako Wotum, potem Kościółek, by w latach osiemdziesiątych XIX wieku wybudować okazały Kościół. Święta Barbara, która również pojawia się w kolekcji rzeźb Alfreda Lubockiego, uznawana jest przede wszystkim za patronkę i orędowniczkę górników. Na Pomorzu jest uznawana za patronkę dobrej śmierci i ciężkiej pracy, między innymi żeglarzy, marynarzy i rybaków. Artyści kaszubscy przedstawiają ją najczęściej z wiosłem – tak też uczynił Lubocki.

Baszta Nr 27

Skarbnicą wierzeń i duchowości w kulturze ludowej są sekrety związane z magią ziół. Wiele z nich miało działanie zarówno lecznicze, jak i magiczne. Przy użyciu odpowiednich formuł czy specyficznego przygotowania do użycia, spodziewano się cudownych skutków, które znacząco miały wpłynąć na codzienne życie.

W Baszcie nr 27 znajduje się gabinet zielarski od progu zapraszający wyjątkową wonią świeżych i suszonych ziół. W tym wyjątkowym miejscu można odnaleźć sprzęty używane przez zielarzy, m. in. wagi i moździerze, a przede wszystkim zioła – wraz z opisem działania medycznego oraz magicznego. Wierzymy, że rośliny poświęcone przez kapłana mają większą moc, pochodzącą z łaski Boga. Święto Matki Boskiej Zielnej jest tego znakomitym przykładem. Zebrane zioła i kwiaty, które uważano od dawien dawna za magiczne w pewnym czasie obdarzono kościelnym błogosławieństwem. Wierzono, że dotknięcie poświęconej rośliny, podobnie jak dotknięcie ziemi, ma działanie dobroczynne i wzmacniające. Poprzez bezpośredni kontakt człowiek przejmował cześć boskiej mocy zawartej w roślinie, tym samym był blisko sacrum. Stąd być może przekonanie, że noszenie ziół blisko ciała i wieszania ich w domach, chroniło przed czarami, złymi urokami, nieszczęściami, a niektóre z nich wręcz zapewniały szczęście, urodzaj i bogactwo.

Baszta Nr 24

Średniowieczna baszta wzniesiona w 2 połowie XIV wieku prezentuje wystawę broni i uzbrojenia z XIV-XV wieku. Ekspozycja ukazuje repliki zbroi, męskie i damskie stroje z epoki oraz średniowieczną broń palną m.in. piszczele, hakownice, bombardę.

INFORMACJE DODATKOWE:

– godz. 12.00 – 1 prezentację/prelekcję podejmującą zagadnienia związane z miejscami kultu znajdującymi się na naszym terenie. Prezentacja/prelekcja rozpocznie się zgodnie z chronologią, począwszy od prahistorii naszych ziem;

– godz. 14.00 – 2 prelekcja dotyczyć będzie spotkań duchowych od średniowiecza do wieku XX, a całość zostanie podsumowana wykładem na temat wierzeń ludowych, które przetrwały do naszych czasów.