Europejskie Dni Dziedzictwa – święto zabytków

Europejskie Dni Dziedzictwa to cykliczny projekt kulturalny, społeczny i edukacyjny o wyjątkowej skali i zasięgu: co roku we wrześniu mieszkańcy Starego Kontynentu mogą bezpłatnie zwiedzić najciekawsze zabytki w swojej okolicy oraz skorzystać z szerokiego wachlarza wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych. Podczas EDD nawet niedostępne na co dzień zabytki wpuszczają w swoje mury gości, a uczestnicy licznych spotkań, prelekcji i warsztatów poznają historię i kulturę zarówno narodową, jak i tę regionalną oraz lokalną.

Głównym celem Europejskich Dni Dziedzictwa jest edukacja historyczna i kulturalna, promowanie różnorodności regionalnego dziedzictwa kulturowego, podkreślenie wspólnych korzeni kultury europejskiej oraz propagowanie dialogu międzykulturowego. Opiekunowie lokalnych obiektów i placówek kulturalnych w ramach EDD zapewniają bezpłatny dostęp do zabytków i innych obiektów kultury – muzeów, skansenów, parków, ogrodów – nie zawsze dostępnych na co dzień dla publiczności lub do których wstęp wiąże się z opłatami. Proponują także wiele innych atrakcji, takich jak koncerty, wystawy, festyny historyczne, prezentacje ginących zawodów, wykłady, kiermasze wyrobów artystycznych i rzemieślniczych; zachęcają do obcowania z kulturą i zabytkami, popularyzują wśród społeczeństwa regionalne tradycje i zwyczaje.

Europejskie Dni Dziedzictwa to wspólna inicjatywa Rady Europy i Unii Europejskiej. Idea EDD narodziła się 3 października 1985 r. w Granadzie podczas II Konferencji Rady Europy. Francuski minister kultury zaproponował wtedy rozszerzenie na cały kontynent zainicjowanych we Francji rok wcześniej Dni Otwartych Zabytków, podczas których po raz pierwszy wszyscy mogli bezpłatnie odwiedzić obiekty zwykle zamknięte dla zwiedzających. Przez kolejne lata inicjatywa ta cieszyła się dużym zainteresowaniem i poparciem społecznym. Dlatego w 1991 r. Rada Europy zdecydowała się ustanowić Europejskie Dni Dziedzictwa. Obecnie w EDD biorą udział wszystkie państwa członkowskie Rady Europy. Polska włączyła się do akcji w 1993 r.

Ogólnopolskim koordynatorem obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa jest Narodowy Instytut Dziedzictwa, który odpowiada także za promocję projektu w skali całego kraju. W ciągu kilku lat – przy wsparciu władz samorządowych, dziesiątek organizacji pozarządowych, setek organizatorów poszczególnych wydarzeń oraz mediów tradycyjnych i społecznościowych – powstała wyjątkowa formuła tego projektu. Europejskie Dni Dziedzictwa w Polsce to przede wszystkim program edukacyjny, wystawy, wycieczki, prelekcje, gry i konkursy przybliżające lokalnym społecznościom historię i kulturę ich regionu.

Każdej edycji EDD towarzyszy temat przewodni, którego wybór jest nie lada wyzwaniem – musi on umożliwić organizację atrakcyjnych wydarzeń we wszystkich zakątkach kraju, bez względu na region i bogactwo miejscowej spuścizny kulturowej. Do tej pory EDD odbywały się pod takimi hasłami, jak np.: „Kamienie milowe”, „Tajemnice codzienności”, „Krajobraz dziedzictwa – dziedzictwo krajobrazu”, „Niepodległa dla wszystkich” czy „Polski splot”.

Europejskie Dni Dziedzictwa 2024 odbędą się we wrześniu, ze szczególnym uwzględnieniem 7-8 września oraz 14-15 września, pod hasłem Szlaki.Sieci.Połączenia. 

Dla NID Europejskie Dni Dziedzictwa to doskonałe narzędzie do wzmocnienia społecznej współodpowiedzialności za stan zabytków. Kluczem do skutecznego zachowania dziedzictwa jest zaangażowanie w opiekę nad nim miejscowych społeczności. Podstawą dla takiego zaangażowania jest dostrzeżenie wartości dziedzictwa – czy to w aspekcie społecznym, czy materialnym – wynikające przede wszystkim z poznania historii danego miejsca, bez względu na to, jak trudna może to być opowieść. Doskonałym źródłem takiej wiedzy mogą być zabytki, ich dzieje, a nawet stan zachowania. Mamy nadzieję, że poprzez organizację EDD przyczyniamy się do zwiększenia znajomości naszej historii, a tym samym wpływamy na wzmocnienie poczucia wspólnoty i odpowiedzialności za wspólne dziedzictwo.