EDD 2023: Żywe dziedzictwo – tradycje od pokoleń

W tym roku Europejskie Dni Dziedzictwa będziemy obchodzić pod hasłem „Żywe dziedzictwo – tradycje od pokoleń”. 31. edycja wydarzenia odbędzie się jak zawsze w 2 i 3 weekend września. Narodowy Instytut Dziedzictwa, zaprasza instytucje kultury do włączania się w to największe kulturalne wydarzenie w Europie.

Europejskie Dni Dziedzictwa to największy w Europie projekt społeczno-edukacyjny, którego idea narodziła się w 1985 roku w Granadzie. Polska jest jednym z pięćdziesięciu krajów biorącym udział w akcji, a dołączyła do niej w 1993 roku. Myślą przewodnią tego święta jest angażowanie europejskiej społeczności w opiekę nad dziedzictwem kulturowym, prezentowanie jego różnorodności i wzmacnianie dialogu międzykulturowego.

„Żywe dziedzictwo – tradycje od pokoleń”

Co roku Europejskie Dni Dziedzictwa organizowane są pod innym hasłem przewodnim, które łączy wszystkie wydarzenia w kraju. Tegoroczne hasło, wskazane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, związane jest z jubileuszem 20-lecia uchwalenia konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego  a także 10-leciem Krajowej listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Tradycje przekazywane z pokolenia na pokolenie są jednym z najistotniejszych elementów dziedzictwa kulturowego każdej społeczności. To właśnie one spajają je oraz pozwalają trwać w czasie i przestrzeni. Podzielane wartości i idee, otaczanie szacunkiem postaci historycznych czy legendarnych, przekazywane opowieści, sposoby wyrażania się i zachowania gwarantują trwanie więzi społecznej. Podobnie przekazywane „z dziada pradziada” umiejętności, tradycyjne i wiedza, muzyka, zwyczaje i obrzędy świąteczne, praktyki związane z naturą, czy tradycyjne zachowania dnia codziennego sprawiają, że społeczność żyje i trwa. Chociaż te przejawy dziedzictwa najczęściej kojarzymy z kulturą ludową, regionalną, nie możemy zapomnieć o bogactwie dziedzictwa niematerialnego mieszkańców miast, czy różnych grup etnicznych, religijnych i narodowych zamieszkujących nasz kraj. Żywe dziedzictwo to także umiejętności, dzięki którym otaczające nas zabytki cieszą kunsztem wykonania.

­– Przekazywane od pokoleń, twórczo odnawiane przez kolejnych spadkobierców żywe dziedzictwo to fascynujące źródło inspiracji i tożsamości, z którego będziemy czerpać podczas tegorocznych Europejskich Dni Dziedzictwa. Narodowy Instytut Dziedzictwa już dziś prowadzi przygotowania do tegorocznej, 31. edycji tego największego wydarzenia kulturalnego w Europie. Tradycyjnie już, w całej Polsce, dzięki zaangażowaniu setek osób – koordynatorów lokalnych, instytucji i wolontariuszy, przez dwa wrześniowe weekendy będziemy mogli odkrywać na nowo niematerialne dziedzictwo kulturowe  naszego kraju. – mówi dr hab. Katarzyna Zalasińska, dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Niematerialne dziedzictwo wymaga ochrony

Żywe dziedzictwo, ze względu na swoją specyfikę, potrzebuje specjalnej ochrony. Dlatego w październiku 2003 roku, podczas 32. sesji Konferencji Generalnej UNESCO został przyjęty dokument definiujący niematerialne dziedzictwo kulturowe.

W rozumieniu Konwencji UNESCO dziedzictwo niematerialne obejmuje: tradycje i przekazy ustne, w tym język, jako nośnik niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sztuki widowiskowe, wiedzę i praktyki dotyczące przyrody i wszechświata, umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym oraz zwyczaje, rytuały i obrzędy świąteczne. Na listy międzynarodowe mogą być wpisane tylko takie elementy dziedzictwa, które już znajdują się w rejestrze krajowym, który w Polsce powstał 10 lat temu.

Krajowa Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego to spis przejawów żywego dziedzictwa niematerialnego z terenu Polski oraz forma ochrony dziedzictwa kulturowego wynikająca z podpisanej przez Polskę Konwencji UNESCO z 2003 r. w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Obecnie na Liście znajduje się niemal 80 wpisów. Prowadzi ją Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa.

Weź udział w Europejskich Dniach Dziedzictwa 2023 i przygotuj wydarzenie związane z historią i zabytkami twojego miejsca

Europejskie Dni Dziedzictwa to największe wydarzenie kulturalno-edukacyjne starego kontynentu. W ubiegłym roku, w całej Europie odbyło się aż 50 000 wydarzeń, z czego ponad 1200 w Polsce. Przez dwa wrześniowe weekendy, ponad 200 000 osób wzięło udział w licznych spotkaniach, prelekcjach i warsztatach poznając historię i kulturę zarówno narodową, jak i regionalną. Nie zabrakło wystaw, koncertów, spacerów, festynów i wielu innych ciekawych wydarzeń. Koordynatorem Europejskich Dni Dziedzictwa w Polsce jest Narodowy Instytut Dziedzictwa, którego jednym z celów jest popularyzacja dziedzictwa kulturowego, edukacja społeczna oraz uwrażliwianie na problematykę ochrony zabytków.

– Europejskie Dni Dziedzictwa cieszą się dużym zainteresowaniem, ponieważ jest to formuła, w której każdy może znaleźć coś dla siebie, niezależnie od zainteresowań czy wieku. Jest to możliwe dzięki wyjątkowemu gronu organizatorów, w którym są zarówno duże muzea, jak i lokalne ośrodki kultury.  Zachęcamy do wzięcia udziału w tegorocznej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa również nowe podmioty kulturalne. Szczególnie, biblioteki, domy kultury czy organizacje pozarządowe, którym bliska jest troska o nasze wspólne dziedzictwo – mówi dyrektor NID, dr hab. Katarzyna Zalasińska.

Europejskie Dni Dziedzictwa objęte są patronatem Polskiego Radia S.A.